Pamięć nieustająca

Czy zastanawialiście się, co było w miejscu gdzie mieszkacie 50 lat temu albo przed wojną? Może nie musicie się zastanawiać i po prostu wiecie, bo należycie do tych szczęśliwców, których rodzina od zawsze mieszkała  w jednej wsi, mieście na jednej ulicy. 

Może Wasi rodzice i dziadkowie  mają swój dom i znają jego historię, znają się z sąsiadami od lat i tworzą lokalną wspólnotę. 

W wielu wypadkach  jest jednak inaczej.  Moi dziadkowie zostali w bydlęcych wagonach przywiezieni ze wschodu, ze Lwowa i choć trafili do skromnego mieszkania w Bytomiu, to  i tak mieli wiele szczęścia, że udało im się wydostać z zajmowanych przez Sowietów Kresów. Na wschodzie w Kamionce Strumiłowej zostawili dom, sad, tartak i sklep, tu na Śląsku musieli zaczynać wszystko od początku. Wiem tylko tyle, ile opowiedziała mi babcia Małgosia i dziadek Józek, ile przekazała mi mama. Nie pytałam dziadków wówczas o szczegóły, teraz tego żałuję. 

Od 7 lat Fundacja Ostoja przy Wiśle  organizuje konkurs pt.” Pamięć Nieustająca”, który ma takie właśnie nieopowiedziane historie wyciągnąć na powierzchnię, zapisać ustne przekazy, uzupełnić wspomnienia krewnych własnym poszukiwaniem. Jest to konkurs literacko- plastyczny - można więc w rozmaity sposób opowiedzieć w nim historię własnej rodziny, miejscowości, lokalnego bohatera. 

Młodzież – wbrew temu co o niej myślimy- jest chętna do takich zadań, pracowita i pomysłowa. Rekordzistka w tym roku napisała aż 3 duże prace na wybrane tematy, a w nagrodę poprosiła o intensywny kurs języka angielskiego z native spikerem. Świadoma, mądra osoba. Fajni sa też nauczyciele, którzy najpierw przygotowują młodzież a potem  przyjeżdżają z nią na finał do Warszawy.  

Corocznie przebieg tych spotkań jest podobny- najpierw finaliści odwiedzają Dowództwo Garnizonu Warszawa, gdzie dowiadują się nieco więcej o historii Placu Piłsudskiego, który jest motywem przewodnim konkursu. W tym roku uczestnicy spotkali się z dowódcą Garnizonu Warszawa generałem Robertem Głąbem. Potem delegacje składały kwiaty pod Grobem Nieznanego Żołnierza, a później już wręczanie nagród w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskego, które zawsze jest bardzo przyjemne.  

Cel konkursu jest jasny- ożywianie pamięci i jej pielęgnowanie, zdobywanie wiedzy o swoich przodkach i o sobie samym. Konkurs organizują  w zasadzie dwie osoby –Joanna Pogórska i Aleksander Rowiński. Oboje rozumieją wagę pamięci i to, że to właśnie do młodych, nastoletnich ludzi trzeba kierować słowa zachęty. Sami zdobyli sponsorów m.in. Ministerstwo Obrony Narodowej. Pomagam przy konkursie od samego początku, widzę jego ewolucję. Podczas rozmów z młodzieżą i opiekunami zauważyłam jeszcze jeden efekt pracy Fundacji. Jest on niejako poboczny, lecz nie wiem czy nie ważniejszy. 

Młodzi ludzie szukając źródeł historii rozmawiają z dziadkami, starszymi krewnymi, sąsiadami. Ci zaś, mówiąc o tym jak żyli, przez co musieli przejść, jak heroicznych czasem czynów musieli dokonywać – jawią się młodzieży w zupełnie innym świetle. To już nie są babunie z którymi można porozmawiać tylko o pierogach albo o chorobach. To nie lekko nieobecni dziadkowie. To postaci z krwi i kości, którzy wykazali się odwagą, sprytem, inteligencją sprawnością i dzięki temu przetrwali. 

Dziadkowie znowu budzą szacunek i są doceniani. Tak, jak było kiedyś, gdy siwa skroń oznaczała mądrość i doświadczenie. Nota bene w Chinach jest tak do dziś dnia. To  my cywilizacja zachodu poszliśmy w kult młodości, który zwyrodniał i przybrał postać wiecznej niedojrzałości.   

Wracając do konkursu „Pamięć nieustająca”. Każdy z Was może zrobić proste ćwiczenie- zajrzeć do albumu rodzinnego i upewnić się, czy znacie imiona i nazwiska wszystkich osób, które są na zdjęciach w nim umieszczonych? Jeśli nie - to jest dobry punkt wyjścia, by zapytać o to starszych. Póki jeszcze są z nami…

Tekst: Anna Popek

Reportaż zdjęciowy z finału konkursu "Pamięć nieustająca": Tomasz Krupa
Postprodukcja: Michał Piotrowski